Bursa’nın doğusunda, Uludağ yamaçlarında bilinen “kızık” köylerinden olan Cumalıkızık 1300 yıllarında Oğuz Boylarından “Kızık” Boyu tarafından kurulmuştur.
Kızık köylerinden yalnızca Cumalıkızık, Hamamlıkızık, Derekızık, Değirmenlikızık ve Fidyekızık bugüne kadar gelebilmiştir. Ancak Cumalıkızık dışındakiler özgün dokularını koruyamamışlardır. Cumalıkızık 1920-1922 yılları arasında Yunan İşgali sırasında yanmaktan kurtulmuştur. Osmanlı Dönemi kırsal mimarisinin önemli bir örneği olan yerleşim geleneksel yaşam biçimini korumaktadır.
Cumalıkızık, muhtarlıktaki 1685 tarihli Vakfiye Belgesi’ne göre, Orhangazi Vakfiyesine bağlı bir vakıf köyüdür.
Cumalıkızık’ın güney-doğusunda Uludağ eteklerindeki “Ihlamurcu” mevkiinde 1969 yılında tespit edilen Bizans devrine ait kilise kalıntısı köyün tarihinin daha da eski olduğuna işarettir. Bulunan kilise kalıntıları Bursa Arkeoloji Müzesi’ne nakledilmiştir.
Cumalıkızık’ta köyün geçmişine ışık tutan, köyde yaşayan halk tarafından bağışlanan XVIII.,XIX. ve XX. yüzyıla ait çeşitli eşyaların sergilendiği Etnografya Müzesi bulunmaktadır. 1992 yılında açılan müzede, Osmanlı Devleti'nin 2. padişahı Orhan Bey'in köye verdiği bir berat bulunmaktadır. Bahçesinde at arabaları, dibek taşı, yalak, üzüm çiğneme teknesi gibi nesneler, müzenin içinde ev eşyaları, mutfak eşyaları, aydınlatma ve ısınma araçları, av malzemeleri, Uludağ’da bir zamanlar sürüler halinde yaşayan geyiklerden kalma dev geyik boynuzu, semerler sergilenir.
www.wikipedia.com adresinden alınmıştır.
